In een gebouw waren door de aanvrager onder andere multiplex stroken aangebracht als koven langs de gevels. Aan deze koven waren tevens de kantlatten met hoeklijn van het systeemplafond bevestigd. Op enkele verdiepingen waren de koven in meer of mindere mate kromgetrokken. De aanvrager wilde weten wat hiervan de oorzaak was en had het Technisch Bureau Afbouw verzocht hier een onderzoek naar uit te voeren.
Open gevels
“Op het project waren door de aanvrager, onder andere, systeemplafonds gemonteerd,” vertelt Hermen de Hek, onze plafond- en wandspecialist. “Langs de gevels waren koven gemonteerd als beëindiging van de plafonds. Deze koven waren gemaakt van stroken multiplex met een dikte van 18mm. Er was tijdens de montage sprake geweest van open gevels, waardoor het in het gebouw flink vochtig was geweest.”
Kromgetrokken koven
“Nu de gevels volledig gesloten waren en het gebouw op temperatuur was, waren op verschillende plaatsen (delen van) koven kromgetrokken. Tijdens de rondgang constateerde ik het volgende:
- Op alle doorlopen verdiepingen waren de gevels volledig voorzien van glas en dus volledig gesloten.
- De ruimtes waren droog en warm.
- Aan de zuidgevel van de verdiepingen waren de koven relatief ondiep. Dit kwam doordat er een liggend metalen paneel was aangebracht tussen koof en gevel.
- De vervormingen aan de koven van de zuidgevel waren te verwaarlozen.
- Aan de noordgevel was deze metalen strook niet, dan wel veel hoger aangebracht. De koven waren daardoor behoorlijk hoog.
- Aan de noordgevel was op de verschillende verdiepingen in meer of mindere mate vervormingen van de multiplexkoven zichtbaar.
- De koven waren al eens gerepareerd; door het krimpen waren de kopse naden opengetrokken en deze waren al eens opnieuw dichtgezet en geschilderd. Nu stonden diverse kopse naden weer open. Er had wederom krimp plaatsgevonden.”
Oorzaken van de schade
“De vervormingen van de multiplexkoven werden veroorzaakt door krimp van het multiplex. Zoals algemeen bekend is in de bouwwereld, is hout gevoelig voor uitzetting en krimp onder invloed van vocht. Hoe vochtiger de omstandigheden tijdens de montage van de koven en hoe droger de huidige (bijna gebruiks-)situatie, hoe meer krimp er zou optreden van het multiplex. Dat er krimp had plaatsgevonden, was duidelijk, ook doordat er inmiddels reparatie had plaatsgevonden aan de opengetrokken kopse naden.”
“Vervorming trad op omdat de koof aan één zijde makkelijker kon krimpen dan aan de andere zijde. Dat leidde in dit geval tot kromtrekken, waarbij de zichtzijde veelal hol stond en de donkere (koelere) plenumzijde bol stond, op een enkele uitzondering na. Tevens kon achterhout of andere bevestigingspunten aan de plenumzijde ervoor zorgen dat de koof werd vastgehouden, waardoor vervormingen konden verergeren of juist niet plaatsvinden.”
Acceptatiecriteria
“Het was opvallend maar niet onverklaarbaar dat de koven aan de noordgevels meer waren vervormd dan de koven aan de zuidgevels. De koven aan de zuidgevels werden beperkt in de vervorming door het laag geplaatste metalen paneel tussen de koof en de gevel. De koven waren hier zeer laag, terwijl de koven aan de noordgevels veel hoger waren en dus makkelijker konden vervormen. Op sommige plaatsen waren de koven aan de noordgevel dusdanig vervormd dat zelfs de hoeklijnen van het systeemplafond waren geknikt.”
“Een vraag die tijdens de rondgang naar voren kwam, was wat er uiteindelijk als acceptabel moest worden gezien. Op die vraag kon ik geen eensluidend antwoord geven. Het aanbrengen van koven viel onder timmerwerk. Daar waren in de basis geen standaard eisen voor vlakheid voor bekend. Daarbij kwam dat eventuele eisen in het bestek of ander contractstuk moesten zijn vastgelegd. Als dat niet het geval was, konden er ook geen eisen gesteld worden aan de vlakheid van de koven. Anderzijds kon ik wel stellen dat het beschadigen van andere producten, zoals het knikken van de metalen hoeklijnen van de systeemplafonds, niet acceptabel was.”